Als u van plan bent zich in het buitenland te vestigen en daar te gaan werken, doet u er goed aan uzelf te informeren over het land van bestemming en de voorwaarden die daar gelden. Wat zijn de arbeidswetten, hoe krijgt u een verblijfs- en werkvergunning en hoe werkt de huizenmarkt? Deze en andere vragen beantwoorden we voor Zwitserland in dit artikel. 

Een paar feiten over Zwitserland als land

Zwitserland heeft een oppervlakte van 41.285 km², ligt tussen Duitsland, Frankrijk, Italië, Oostenrijk en Liechtenstein en telt ongeveer 8,5 miljoen inwoners, waarvan slechts vier vijfde Zwitser is. Het landschap wordt sterk gekenmerkt door de Alpen en andere bergen, die het landschapsbeeld delen met vele meren en rivieren en veel groen. De federalistische, democratische staat bestaat uit drie grote taalgebieden, namelijk het Duitstalige gebied in Zwitserland (ca. 75%), het Italiaanstalige gebied Zwitserland oftewel Ticino (ca. 3%) en het Franstalige gebied in Zwitserland (ca. 22%). Er bestaat nog een zeer klein vierde taalgebied, het Reto-Romaans, waarvan delen in het kanton Graubünden liggen.

In totaal telt Zwitserland 26 zogenaamde kantons, waarvan Graubünden qua oppervlakte het grootste is, Bazel-Stad het kleinste en Zürich het kanton met de meeste inwoners. De kantons beschikken in vergelijking tot de Zwitserse staat en regering over relatief veel eigen bestuursbevoegdheden en een grote mate van autonomie. Elk kanton heeft zijn eigen regering en parlement en kan autonoom besluiten nemen op het gebied van onderwijs, gezondheidszorg en belastingen heffen. Als gevolg daarvan bestaan er vaak duidelijke verschillen tussen de kantons op deze en andere gebieden.

Wat de Zwitsers verenigt

Voor buitenlandse bezoekers kan Zwitserland in het begin een beetje verwarrend zijn, met zijn vier talen en 26 kantons. Dit komt ook tot uiting in de nationale identiteit van de Zwitserse bevolking, die niet gebaseerd is op een gemeenschappelijke taal, godsdienst of etnische afkomst, maar hoofdzakelijk op gedeelde interculturele factoren. De Zwitsers geloven bijvoorbeeld sterk in directe democratie en leven daar ook naar – zij gaan immers meerdere keren per jaar naar de stembus voor verschillende referenda – en hechten veel belang aan regionale autonomie. De grondbeginselen van compromissen sluiten en neutraliteit, spelen ook een grote rol in de Zwitserse politiek.

Toegang en verblijf in Zwitserland

Om Zwitserland binnen te komen, hebben reizigers uit Nederland of België enkel een geldig paspoort of reisdocument nodig, aangezien zowel Nederland als België tot de EU behoren. 

Dit betekent ook dat voor een verblijf van meer dan drie maanden of voor een baan een overeenkomstige verblijfsvergunning vereist is. Het verkrijgen van een verblijfsvergunning kan worden onderverdeeld in drie categorieën waarvoor de navolgende voorschriften van toepassing zijn:

Verblijfsvergunning voor korte duur (minder dan 1 jaar in Zwitserland):

• Alleen geldig voor de duur van de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd, maximaal één jaar.
• Werkzoekenden krijgen een vergunning na een verblijf van drie maanden, die na een jaar kan worden verlengd.

Verblijfsvergunning (tijdelijk verblijf in Zwitserland)

• Geldig voor maximaal vijf jaar met de mogelijkheid tot verlenging indien steeds aan de voorwaarden wordt voldaan.
• Vereisten: arbeidsduur van ten minste 12 maanden of voor onbepaalde tijd.

• Zelfstandigen en niet-werkende personen, krijgen alleen een verblijfsvergunning indien zij over voldoende financiële eigen middelen beschikken, zodat zij niet op korte termijn het sociale systeem in Zwitserland moeten belasten. 

Vestigingsvergunning (permanent verblijf in Zwitserland).

• Voorwaarde: regelconform en een ononderbroken verblijf van vijf jaar in Zwitserland.

Ook moet worden opgemerkt dat mensen die naar een nieuwe gemeente in Zwitserland verhuizen, zich binnen 1-2 weken moeten laten registreren bij het zogenaamde registratiebureau voor inwonerkontrolle. Dit vereist:

• Paspoort of identiteitskaart
• Identiteitskaart van een buitenlander of bevestiging van verblijfsvergunning
• Huurcontract, indien van toepassing

Werkvergunning

Om in Zwitserland te mogen werken, is een werkvergunning nodig. Mensen uit Nederland of België profiteren van de bilaterale verdragen tussen de EU en Zwitserland die o.a. het vrije verkeer van personen mogelijk maakt.

Om betaald werk te verrichten, moet u zich inschrijven bij de gemeente waar u in Zwitserland woont en moet uw werknemer een verblijfsvergunning aanvragen. Zodra u over de werkvergunning beschikt, ontvangt u automatisch het recht op de bijbehorende sociale verzekeringen (pensioen, ziektekosten, arbeidsongeschiktheid, etc.)

Het Zwitserse socialezekerheidsstelsel

Het Zwitserse socialezekerheidsstelsel is wereldwijd bekend en dekt alle personen die in Zwitserland wonen of werken tegen ziekte, ongevallen en beroepsziekten, ouderdom, overlijden en invaliditeit, alsmede werkloosheid, en biedt ook gezinstoelagen. De verzekerden financieren hun sociale verzekeringen deels met eigen bijdragen en deels met werkgeversbijdragen (met uitzondering van de ziektekostenverzekering).

Dit betekent dat alle personen die in Zwitserland wonen of betaald werk verrichten, verplicht verzekerd zijn in het kader van de ouderdoms- en nabestaandenverzekering (AHV) en de arbeidsongeschiktheidsverzekering (IV). Dit betekent ook dat alle mannen vanaf 65 en alle vrouwen vanaf 64 jaar een ouderdomspensioen kunnen aanvragen, waarbij de ontvangst met één of twee jaar kan worden vervroegd of met ten hoogste vijf jaar kan worden uitgesteld. Evenzo hebben personen die vanaf de leeftijd van 18 jaar ten minste 40% gehandicapt zijn, recht op een invaliditeitspensioen, dat wordt berekend op basis van de mate van invaliditeit.

De premies voor de AHV, IV, de werkloosheidsverzekering (ALV) en de zogenaamde inkomensvervangende regeling (EO) worden in gelijke delen door de werknemer en de werkgever betaald en maandelijks rechtstreeks op het brutosalaris ingehouden. Personen die geen beroep uitoefenen, moeten ook hun bijdragen betalen aan de AHV, IV en EO, waarbij de bijdrage in dit geval gebaseerd is op het bedrag van het vermogen en/of het bedrag van het jaarlijkse pensioeninkomen.

Het pensioen (BVG) wordt eveneens ingehouden op het brutoloon. Het pensioen wordt in vergelijkbare delen door werknemer en werkgever betaald. De hoogte van de bijdrage is afhankelijk van de verzekeringsvoorwaarden en de leeftijd van de verzekerde.

Dit waren slechts enkele aspecten die de moeite waard zijn om te weten over wonen en werken in Zwitserland. In de volgende blogpost zullen we u meer informatie geven – stay tuned!